Kto ponosi odpowiedzialność cywilną wobec ucznia, który w szkole został pobity przez kolegów (wszyscy mieli ukończone 14 lat), czego skutkiem był uszczerbek na zdrowiu? Jakie roszczenia w związku z tym przysługują pobitemu uczniowi?
Ad.1
Zgodnie z zapisami prawa cywilnego chłopcy, którzy pobili kolegę dopuścili się tzw. czynu niedozwolonego. Z uwagi na to, że w chwili zdarzenia mieli ukończone 14 lat powinni sami naprawić wyrządzoną przez siebie szkodę. Na skutek ich zawinionego postępowania pobity uczeń poniósł szkodę w postaci uszczerbku na zdrowiu (podstawa prawna – art. 415 k.c. – kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia). Gdyby jednak chłopcy w chwili zdarzenia nie mieli ukończonych 13 lat, to nie ponosiliby w ogóle odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę (art. 426 k.c,). Ponieważ zdarzenie miało miejsce na terenie szkoły do naprawienia szkody może być zobowiązany także organ prowadzący szkołę. Organ, który prowadzi szkołę powinien zapewnić bezpieczne i higieniczne warunków nauki, wychowania i opieki. Wynika to z ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.
Ad. 2.
Zadośćuczynienie – jest to suma pieniężna przyznawana za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 k.c.). Zadośćuczynienie powinno mieć charakter kompensacyjny, a więc przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość i być tak ukształtowane, aby było adekwatne do rozmiaru krzywdy. Odszkodowanie – w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia poszkodowany może domagać się: 1) rekompensaty wszelkich kosztów, wywołanych tym stanem (art. 444 § 1 k.c.) oraz 2) odpowiedniej renty, jeżeli utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość (art. 444 § 2 k.c.); może mieć ona postać renty tymczasowej, jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić (art. 444 § 3 k.c.). W okolicznościach omawianego pytania za uzasadnione należy uznać żądanie zadośćuczynienia i ustalenia odpowiedzialności organu prowadzącego szkołę na przyszłość. Natomiast w stosunku do uczniów, którzy pobili kolegę zastosowany mógł być środek wychowawczy w postaci nadzoru kuratora orzeczeniem Sądu rodzinnego na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich Dz.U. 2010.33.178 t.j. z późn. zm. Uczniowie dopuścili się czynu karalnego po ukończeniu lat 13, ale przed ukończeniem lat 17.